Poznajcie historię Triestu, miasta położonego na samym krańcu Włoch, w północno wschodniej części kraju. Jeśli nie interesuje Was zbytnio historia, a chcecie dowiedzieć się, co warto zobaczyć w Trieście odsyłam do poniższego tekstu:
Miłej lektury!
POCZĄTKI TRIESTU
Pierwsze ślady człowieka na obszarze obecnego Triestu sięgają wielu tysięcy lat wstecz. Te, które możemy dzisiaj potwierdzić naukowo pochodzą z II tysiąclecia p.n.e. Wzdłuż wybrzeża prawdopodobnie znajdowało się tu niegdyś wiele charakterystycznych dla tej części Europy, niewielkich osad, tzw. „Castellieri” czyli łatwych do obrony niewielkich zabudowań, fortyfikacji, zamieszkałych przez ludy pochodzenia iliryjskiego i indoeuropejskiego.
W czasach intensywnego rozrostu Imperium Rzymskiego, na okolicznych terenach i wodach rozegrały się liczne, krwawe bitwy, związane z podbojem nowych ziem i walkami z ludem Istrów. Tergeste (nazwa prawdopodobnie od połączenia terg – targ i przyrostka este), wtedy jeszcze niewielkie miasteczko rybackie, zostało skolonizowany w połowie I wieku p.n.e. Konsekwencją tego wydarzenia było ufortyfikowanie obecnego zbocza wzgórza, znane jako wzgórze św. Justyna (wł. San Giusto).
WIELU WŁADCÓW
Dominacja Imperium Rzymskiego z punktu widzenia handlu i rozbudowy miasta okazała się bardzo korzystna dla Tergestum. Zaczęło być ono rozpoznawalne jako jeden z ważniejszych portów północnego Adriatyku. Pozostałości z tamtych czasów, które mamy możliwość oglądać dzisiaj to m.in. Łuk Ryszarda (Arco di Riccardo), czy też amfiteatr. Po upadku Imperium Zachodniorzymskiego, Triest przeszedł w ręce Bizancjum i pozostał w jego granicach aż do 788 n.e., kiedy to został zdobyty przez Państwo Franków. W kolejnym wieku biskupi z Triestu mieli na tyle dużą władzę, a bogaty Triest miał nawet swoją własną monetę, że wykupiono niezależność od Franków, chroniąc się przy tym przed wpływami innych okolicznych patriarchów. W 1382 roku Triest zdecydował się na oddanie się pod protektorat Austrii zachowując tym samym bardzo dużą autonomię, aż do końca XVII wieku. Miało to związek z rosnącym zagrożeniem ze strony potężnej wówczas Wenecji.
ZŁOTE LATA DLA TRIESTU
Przełomowym rokiem dla Triestu był rok 1719, kiedy to jego port został ogłoszony bezcłowym. Nastały złote lata dla miasta, do którego kupcy przybywali z całego świata, aby sprzedawać swoje towary. Triest zyskał miano miasta kosmopolitycznego, miasta otwartego dla wszystkich. W 1867 roku Triest miał już na tyle rozwiniętą aglomerację, że ogłoszono go stolicą Regionu Adriatyckiego Imperium Austriackiego. Nie bez powodu. Miał on ogromne znaczenie strategiczne, głównie ze względu na swoje położenie. Triest był pierwszym miastem z portem towarowym w Imperium Austro-Węgierskim, a przez pewien okres także jedynym tego typu miejscem w Cesarstwie Austriackim (Przedlitawii).
IRREDENTYZM I KONFLIKT KULTUROWY
W tamtych czasach Triest był jednym z miejsc, gdzie silne korzenie miał irredentyzm, czyli ruch, dążący do połączenia w jeden organizm państwowy ziem zamieszkiwanych przez podobne grupy etniczne. Jak już wcześniej zostało wspomniane, Triest był miastem wielu kultur, domem dla ludzi wielu narodowości. Punktem zapalnym było dążenie zamożniejszej części Triestu do porzucenia protektoratu Austro-Węgier i dołączenie do Włoch. Z drugiej strony stała liczna opozycja Słowian i wszystkich przeciwnych. Odpowiedzią na rosnące protesty była reakcja Franciszka Józefa, który nakazał germanizacji i slawizacji Południowego Tyrolu, Dalmacji oraz Wenecji Juliskiej, w której skład wchodził także Triest. Te wydarzenia jednak nasiliły tylko protesty i podzieliły jeszcze bardziej mieszkańców Triestu. Zarówno w XIX jak i XX wieku doszło do licznych protestów, spowodowanych coraz to liczniejszymi represjami na mniejszość włoską. Promowano język niemiecki, otwierano nowe szkoły niemieckojęzyczne, ucinając dofinansowania włoskojęzycznych do minimum. Jako, że irredentyzm miał swoich zwolenników wśród ludności żydowskiej, dość szybko zaczął się szerzyć również antysemityzm.
DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE
Po pierwszej wojnie światowej do miasta wkroczyły wojska włoskie, tzw. Regio Esercito. Nie powstrzymało to innych mniejszości narodowych przed wyrażaniem swojego niezadowolenia poprzez wszelakie „akcje zaczepne”, a nawet zamachy. Działało to w obie strony. Od 1920, kiedy to wraz z traktatem z Rapallo, Triest stał się w pełni włoskim miastem, zaczęto od razu „italianizować” miejscową ludność. Działania, które podjęto były podobne do tych z rozkazu Franciszka Józefa, tyle, że w tym wypadku faszystowskie metody i władza spowodowały, że ludność germańska lub słowiańska zdecydowała się w większości opuścić Triest. Lata dwudzieste okazał się być bardzo ciężkie dla ekonomii miasta. Osłabiony przez wojnę, opuszczony przez wielu handlarzy Triest mocno ucierpiał i wiele stracił. Dodatkowo w powietrzu wisiała pewnego rodzaju niepewność i obawa przed zamachami.
II WOJNA ŚWIATOWA
Kiedy rozpętała się druga wojna światowa miasto było już praktycznie opustoszałe z innych narodowości, a Żydzi stracili wszelkie prawa. 8 września 1943 Włosi zerwali sojusz z hitlerowskimi Niemcami na rzecz współpracy z aliantami. Niedługo po tym cały obszar Triestu i okolic został okupowany przez Niemców, którzy bez większego oporu utworzyli Strefę Operacji Wojennej OZAK. W tym okresie Risiera di San Sabba zostało przekształcone w obóz koncentracyjny i więzienie, gdzie przetrzymywano więźniów politycznych, torturowano oraz skąd wywożono do innych krajów. Obecnie jest to miejsce pamięci/muzeum. 30 kwietnia 1945 wybuchło powstanie włosko-jugosławskie przeciwko niemieckiemu okupantowi. Naziści szybko poddali się bo już 2 maja wywiesili białą flagę, tego samego dnia kiedy to siły nowozeladzkie przybyły do miasta. Dzień wcześniej jednak udało się przybyć Tito, który na publicznym zgromadzeniu zorganizowanym przez jego ludzi, ogłosił, że Triest został wyzwolony, przybierając tym samym zasługi za uwolnienie miasta.
To jednak nie wystarczyło. Natychmiastowo została nowa władza komunistyczna, zatwierdzono stan wojenny, a nawet zmieniono godzinę, na tę która odpowiadała czasowi w Jugosławii. Już 8 maja 1945 roku Triest staje się miastem autonomicznym, podległym Republice Federacyjnej Jugosławii. Na pałacach i domach zawisły flagi Jugosławii, oraz włoskie z czerwoną gwiazdą pośrodku. Mieszkańcy nalegali i czekali na interwencję „z zewnątrz”, wiedząc, że koniec końców czeka ich przyłączenie do Jugosławii lub do Włoch.
DO KOGO MA NALEŻEĆ TRIEST?
Nieco miesiąc później Tito, nie otrzymując wsparcia od Stalina, uzgodnił z generałem Haroldem Alexandrem, że wycofa wojska za linię Morgan. Triest przechodzi w ręce Państw Sojuszu. Taka sytuacja utrzymała się do 1947 roku, kiedy to zdecydowano utworzyć Wolne Terytorium Triestu. (TLT), podzielona na strefę A oraz B. Pierwsza była pod kontrolą angloamerykańską, z kolei druga pod kontrolą sowiecką. Dopiero w roku 1954 granica jaką znamy dzisiaj została definitywnie wyznaczona. Niedługo potem Triest został ogłoszony stolicą Autonomicznego Regionu Friuli Wenecja Julijska. Oficjalne i ostateczne przyłączenie Triestu do Włoch miało miejsce 21 lat później, bo w 1975 roku, wraz z Traktatem z Osimo.
TRIEST DZISIAJ
Dzisiejszy Triest jest jak w przeszłości miastem wielu kultur, gdzie można wypić wyśmienitą kawę w jednym z historycznych lokali, a także spędzić przyjemnie co najmniej jeden dzień, zwiedzając jego najważniejsze zabytki i miejsca, żeby wieczorem napić się znakomitego białego wina i skosztować lokalnej kuchni.
